Пугваш хатшылығы
29.10.2024 ж.
(бейресми аударма)
Ядролық қаруды қолдану қаупі бүгінде қырғи-қабақ соғыс кезіндегі кез келген уақыттан да жоғары. Елеулі өңірлік қақтығыстар ядролық қаруды бақылау мен ядролық тәртіпті жауапты басқару ядролық қаруы бар мемлекеттер тарапынан аз көңіл бөлінетін жағдайларда ядролық риториканың өсуіне алып келеді.
Пугваш конференциясы ғылым және әлем мәселелері бойынша 1955 жылы Рассел-Эйнштейн манифесі жарияланған кезде басталады, ол ғалымдарды «жаппай қырып-жоятын қаруды жасаудан туындайтын қауіптерді бағалауға» шақырды. Сол кезде «Lucky Dragon» («Сәтті айдаһар») оқиғасынан кейін ядролық жарылыстардың адам өміріне әсері туралы елеулі дәлелдер алынды; кеңірек климат пен экологиялық әсерлер туралы азырақ белгілі болды.
Содан бері ғылыми зерттеулер ұзақ жолдан өтті, бірақ ядролық соғыстың зардаптары туралы БҰҰ-ның соңғы жан-жақты зерттеуі 1988 жылы жарияланды. Келесі онжылдықтарда бірлескен талдауды қажет ететін көптеген техникалық зерттеулер жүргізілді. Оның үстіне соңғы жылдары төмен өнімді, жоғары дәлдіктегі қарулар сияқты ядролық технологияның жаңа жетістіктері пайда болды және жаңа аймақтық сценарийлердің ықтималдығы арта түсті. Заманауи компьютерлік үлгілерді пайдаланатын неғұрлым қуатты модельдеу құралдары да қазір қол жетімді. Жаһандық саясатты әзірлеу кезінде халықаралық дипломатия мен ядролық шарттар жүйесін жақсырақ ақпараттандыруға мүмкіндік беретін мұқият ғылыми зерттеулер мен соңғы нәтижелер пайдаланылатын болады.
Сондықтан Пугваш ұйымы 2024 жылғы 15 қазанда БҰҰ Бас Ассамблеясына ядролық соғыстың салдары бойынша тәуелсіз сарапшылар тобын құру туралы ұсынылған қарарды құптайды және толығымен қолдайды.
Ядролық қаруды қолданудың салдары туралы егжей-тегжейлі зерттеулерді дайындау саяси көшбасшылар мен шенеуніктердің негізсіз талаптарымен күресуге көмектеседі және оларды қақтығыстарда қолдану ықтималдығын азайту бойынша нақты қадамдарды ұсынады. Ғалымдар қауымдастығы ретінде Пугваш ғылыми, фактілерге негізделген, саяси шешімдерді әзірлеуге, сондай-ақ бүкіл әлемдік қауымдастыққа бейтарап ақпарат беруге деген қажеттілікке берік сенеді. Біз бұл маңызды жобаға қатысуға және аймақтық және ғылыми тәжірибемізді пайдалана отырып, сарапшылық топқа қолдау көрсетуге дайынбыз.
Рассел-Эйнштейн манифестіне тағы да сілтеме жасай отырып, біз: «Нәтижесі барлық тараптар үшін апатты болатын әскери қақтығыстың алдын алу үшін қандай қадамдар жасауға болады?» деген сұраққа баса назар аударамыз. Біріккен Ұлттар Ұйымы Бас хатшысының қамқорлығымен тәуелсіз комиссияның құрылуы осы бағыттағы маңызды қадам болмақ. Оның үстіне, осындай қауіпті кезеңде ядролық қаруды қолданудан болатын апатты салдарлардың қаупін азайту үшін барлық адамзат үшін қолдан келгеннің барлығын жасау өте маңызды.
Хусейн әл-Шахристани, Пугваш президенті
Паоло Котта-Рамуссино, Пугваштың бас хатшысы
Карен Холлберг, Пугваш кеңесінің төрағасы және сайланған бас хатшы
Толық ақпарат: https://pugwash.org