2023 жылғы 31 қаңтарда аралас форматта ҚазҰЖҒА жанындағы Қазақстанның Пугваш комитетінің 7-ші отырысы өтті, оған Қазақстанның Пугваш комитетінің және Комитеттің Жастар бөлімінің мүшелері, сондай-ақ шақырылғандар қатысты. Комитет хатшылығы ҚПК туралы Ереженің 4.2-тармағына сәйкес кворумның бар екендігі туралы хабардар етті және дауыс беру арқылы ҚазҰЖҒА жанындағы Қазақстанның Пугваш Комитетінің 7-ші отырысының "күн тәртібі" бекітілді.
Отырыстың ашылуында Комитет төрағасы, профессор В.С. Школьник Қазақстан Республикасының 2023 жылы ғылым және техника саласында әл-Фараби атындағы «Атом энергетикасы саласын құру және Қазақстан Республикасының көміртегі бейтараптығына қол жеткізу стратегиясын іске асыру бойынша ғылыми-зерттеу және әлемдік деңгейдегі әзірлемелер» жұмысы үшін мемлекеттік сыйлығымен марапатталған Комитеттің бірқатар мүшелерін, ҚР ҰЯО РМК бір топ физиктерін құттықтады:
Профессор Школьник В.С. ҚПК мүшесі, Қазақстан мұнай-газ химиясы қауымдастығы кеңесінің төрағасы, профессор Р.Г.Сармурзинаға ҚазҰЖҒА атынан әл-Фараби атындағы «Ғылымға сіңірген еңбегі үшін» алтын медальді табыс етті.
Комитет төрағасы, профессор В.С.Школьник ҚПК мүшелігіне еліміздің келесі белгілі ғалымдары мен мемлекет қайраткерлері қабылданғанын хабарлады:
- Қасеинов Дүйсен Құрабайұлы — профессор, еңбек сіңірген қайраткер, бұрынғы Мәдениет министрі, Қазақстан Республикасының Елшісі, біздің комитеттің гуманитарлық қанатының нығая түсетінін айта келе, біз барлық ұғымдар бір-бірімен тоғысқан осындай қиын кезеңде өмір сүріп жатқанымызды баса айтты - қалай аман қалу керек;
- Витюк Владимир Анатольевич — «ҚР ҰЯО» РМК бас директорының ғылым жөніндегі орынбасары;
- Ильин Александр Иванович — химия ғылымдарының докторы, ҚазҰЖҒА академигі, «Инфекцияға қарсы препараттардың ғылыми орталығы» АҚ басқарма төрағасы.
Профессор В.С.Школьник құттықтап, оларға Комитетте табысты жұмыс тіледі және ҚПК қызметін күшейтетініне сенім білдірді.
Профессор В.С. Школьник өзінің кіріспе сөзінде Комитеттің 6-шы отырысында барлығы мақұлдаған «Комитеттің 2023 жылға арналған іс-қимыл жоспарының» барлық 4 бөліміндегі барлық іс-шараларды іс жүзінде аяқтағанын атап өтті және жалпы әсерлерін білдірді. қазіргі жаһандық жағдай, ядролық қаруды бақылау, қарусыздану және таратпау күн тәртібінде көптеген күрделі міндеттер тұрғанын атап өтті.
Ол Пугваш ғалымдар қозғалысының жиналыстарда әзірлеген және Пугваш хатшылығы келесі мәселелер бойынша жариялаған біріктірілген пікірлеріне назар аударды:
Ядролық қауіп қайтадан күрт артып келеді. Соңғы 20 жыл ішінде ядролық қаруды бақылау архитектурасы біртіндеп жойылды, оны алмастыратын маңызды ештеңе жоқ.
Ядролық қаруды бақылау туралы соңғы екі жақты келісім ретінде Жаңа START мерзімі аяқталу немесе ешбір алмастырусыз бөлшектелу қаупімен бетпе-бет келеді және әлем 1950 және 1960 жылдардағыдай шектеусіз ядролық патшалықтың нақты болашағына тап болады.
Бірақ бұл жолы іс жүзінде тоғыз ядролық держава мен шектік деп атауға болатын бірнеше мемлекет бар.
Барлық бәсекелестіктер мен күрделі ядролық саясат мәселелеріне байланысты ортақ мәселе – мағыналы және нәтижелі диалогқа бармау. Әртүрлі елдер мен аймақтардағы әртүрлі және жиі стратегиялық қауымдастықтарды тарту үшін тетіктер мен форумдар қажет.
Профессор В.С.Школьник әріптестерінің кеңесі бойынша 1955 жылғы 9 шілдедегі «Рассел-Эйнштейн манифестінің» әлі айтылмаған мәтінін тыңдауды ұсынды, өйткені оны бәрі оқыды, бірақ бүгін «Рассел-Эйнштейн манифесі» өте өзекті болып көрінеді және шілдеде ол 69 жасқа толады («Рассел-Эйнштейн манифестінің» мәтіні қоса беріледі).
Комитет хатшысы, профессор Ахметов Т.З. «2023 жылға арналған ҚПК іс-шаралар жоспарын іске асыру туралы» ақпаратты және «2024 жылға арналған ҚПК іс-шаралар жоспарының» жобасын ұсынды.
Күн тәртібіндегі мәселелерді талқылауға келесі спикерлер қатысты:
Қазақстан Республикасының Төтенше және Өкілетті Елшісі Қ.Х. Әбусейітов жағдайды бағалай отырып, Ядролық қаруды таратпау туралы шартты қоспағанда, көптеген халықаралық қауіпсіздік тетіктерінің жойылуына немесе тоқтатылуына баса назар аударды. Неліктен бұлай болып жатыр, неге алға қадам жоқ деген сұрақтар туындайды. Ол көпвекторлы саясатты қалыптастырудағы саяси географияның рөліне назар аударып, көршілік қарым-қатынастардың маңыздылығын және олармен бейбіт өмір сүруге ұмтылысты көрсетті. Ол ядролық мәселеге баса назар аударып, бұл енді тек мамандарға арналған тақырып емес, әрбір адамға әсер ететінін айтты. Көшбасшылық альянсын құру сияқты халықаралық күш-жігер осы қауіппен күресуге бағытталған. Ол өз сөзін Ядролық қарудан азат аймақ туралы шартқа қатысты алдағы оқиғаларды Пугваш комитеті аясындағы ағымдағы мәселелерді талқылау үшін пайдалану ұсынысымен аяқтады.
Қазақстан-Американдық еркін университетінің президенті, профессор Е.А.Мәмбетқазиев іс-шараны ұйымдастырушылар мен оған қатысушыларға атом энергетикасын дамытуға қосқан елеулі үлесі үшін алғысын білдірді. Ол Қазақстанның атом саласының болашағы үшін жастардың маңыздылығын атап өтті. Ол Шығыс Қазақстанды болашақ атом энергетикасының орталығына айналдыру жөніндегі стратегиялық мақсатты баяндап, қыркүйек айында өңірдің мүмкіндіктерімен танысуға қатысуға шақырды. Ол Комитеттің жоспарларының сәтті жүзеге асатынына сенім білдіріп, жиналғандардың барлығына сәттілік тіледі.
Физика-математика ғылымдарының докторы Ибраев Б.М. тритийдің белсенділігін төмендетуге ерекше назар аудара отырып, сұйық жоғары радиоактивті қалдықтарды кәдеге жарату технологияларының дамуын атап өтті. Айтарлықтай нәтижелерге қол жеткізілді, оның ішінде сұйық радиоактивті қалдықтарды тритийден 90% тазарту. Бұл технологияны Фукусимадағы жаһандық сипатқа ие болуы мүмкін мәселені шешу үшін пайдалану ұсынылады. МАЭК-те сұйық радиоактивті қалдықтардың белсенділігі мен көлемін азайту үшін селективті сорбция технологиясын жасау. Белсенділіктің 10 миллион есеге және сұйық радиоактивті қалдықтардың көлемінің 20 және одан да көп есеге азаюына қол жеткізілді. Бұл технологияны мүдделі елдер үшін қайталау үшін MAЭК-те семинар өткізу жоспарлануда. Құрамында ураны бар ауыр фосфор рудаларынан уран өндіру технологияларын әзірлеу. Мақсат – «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК-ны әлемдік уран өндірісіндегі көшбасшылар қатарында ұстау. Технология бойынша жұмыстар белсенді жүргізілуде, шет елдер қызығушылық танытып отыр.
Профессор Д.Қ. Қасеинов кездесудің жоғары деңгейде өткенін атап өтіп, алғысын білдіріп, комитет жұмысының жемісті болатынына сенім білдірді.
Профессор Сахиев С.Қ., Қазақстанның Пугваш комитетінің табысты жұмысын жоғары көрсеткіштермен атап өтті. Ол комитеттің жыл өткен сайын белсенді жұмыс істейтініне сенім білдірді. Қазақстан тәуелсіздік алған жылдардан бері атом энергиясын бейбіт мақсатта пайдалануды үнемі қолдап келе жатқанын және атом электр стансасын салу жөніндегі референдумның сәтті өтетініне және бұл жобаны Қазақстан халқының қолдайтынына сенім білдірді, бұл елге ғана емес, көршілеріне де пайдалы болуы.
Ph.D. Масалимов Ж.Қ., ол «QazBioPharm» Ұлттық холдингі мен Ұлттық биотехнология орталығымен бірлесіп ұйымдастырылған «Биотехнология және биологиялық қауіпсіздік» мамандығы бойынша жаңа білім беру магистратура бағдарламасы туралы баяндады. Бағдарлама қолдау тауып, білім беру бағдарламаларының тізіліміне енгізілді. Курстар биологиялық қауіпсіздік пен биотехнологияның әртүрлі аспектілері, мысалы, биоқауіптермен жұмыс істеу, әлеуметтік аспектілер мен ұлттық және халықаралық биоқауіпсіздік технологиялық жүйелерінің стандарттары бойынша ұсынылады. Бағдарламаға 9 адам түсті, негізінен ұлттық университеттердің түлектері, бұл оның танымалдылығын көрсетеді. Бағдарламаның оқытушылары – университет қызметкерлері де, «QazBioPharm» Ұлттық холдингінің мамандары да. Бағдарлама бакалавриат түлектерінің қызығушылығын тудырды, бұл оның сәтті басталуы мен даму болашағын көрсетеді.
Жастар бөлімінің төрағасы Миниязов А.Ж. жастар бөлімінің жүктелген міндеттер мен Пугваш комитетінің іс-шаралар жоспары аясында белсенді жұмысын жалғастырып жатқанын хабарлады. Тапсырмаларды орындауға белсенді атсалысқан жастар филиалының мүшелеріне және жан-жақты қолдау көрсеткен ҚПК мүшелеріне алғысын білдірді.
Химия ғылымдарының кандидаты Савельев С.Р. Қазақстан төрағалық ететін ЯҚТШ-ның екінші дайындық комитетінің отырысын атап өтіп, халықаралық Пугваш комитетімен бірлесіп қатысуды ұйымдастыруды ұсынды. Қазақстан да төрағалық ететін үшінші шара Ядролық қаруға тыйым салу туралы шартты шолу конференциясының желтоқсандағы отырысы болды. Сөз соңында ол барлық ойлардың талқыланып, жүзеге асатынына сенім білдірді.
Профессор, физика-математика ғылымдарының докторы Тәжібаева И.Л. әлемдегі күрделі жаһандық жағдайды атап өтіп, Қазақстан ғалымдары атынан Пугваш комитеті арқылы үндеу жасауды ұсынды.
Жакишева С.А. Тажибаева И.Л.-ның ұсыныстарын қолдай отыра жас ұрпақты осы қызметке тартудың маңыздылығын атап өтті. Ол жаһандық қауіпсіздік мәселелерінде тәуекелдерді арттыратын киберқауіпсіздік пен ақпараттық қауіпсіздіктің маңызды рөлін бөлек атап өтті.
Профессор Школьник В.С. кездесуді қорытындылай келе, ҚазҰЖҒА жанындағы Қазақстанның Пугваш комитетінің 7-ші отырысы Комитет мүшелерінің 2023 жылға арналған ҚПК қызметін және «2024 жылға арналған ҚПК іс-қимыл жоспары» жобасын талқылауға белсенді қатысумен өткенін атап өтті.
«2024 жылға арналған ҚПК іс-қимыл жоспары» жобасы бойынша барлық ұсыныстар бірауыздан қабылданды.
Комитеттің 7-ші отырысы қарсаңында түскен ҚПК мүшелерінің ұсыныстарын ескере отырып дайындалған «2024 жылға арналған ҚПК іс-қимыл жоспары» жобасының қысқаша мазмұны отырыс барысында айтылған жаңа ұсыныстарды ескере отырып пысықталатын болады.